Roermond in de staatse periode van 1632-1637

Omdat in de kronieken van de magistraat alleen voor deze periode niet zoveel te vinden is neem ik enkele artikelen over zoals ze staan op de site van www.historie.roermond.net. Roermond kon weer staats worden door het verraad van de bevelhebber van Gelre in Roermond Hendrick van den Bergh. Dit komt overigens uit de kroniek zoals die eind 19e eeuw door Friedrich von Nettesheim is opgetekend. Zie verder ook de beschrijving van Habets uit dezelfde tijd.

Hendrick van den Bergh loopt over

Hendrik van den Bergh en Warfusée, beiden legeraanvoerders in de Zuidelijke Nederlanden, gaan in Den Haag hun diensten aanbieden om de Republiek een aantal steden in de handen te spelen. Zij hebben een plan om de Zuidelijke Nederlanden te verdelen tussen Frankrijk en de Republiek, maar zij staan erop, dat in het Zuiden de uitoefening van de Katholieke godsdienst geoorloofd blijft. Zij beloven Frederick Hendrik een aantal vestingen in handen te spelen. (Venlo, Roermond en Maastricht). Uit: Prisma Kalendarium.

Het verraad van graaf Hendrik van den Bergh, Stadhouder van het Overkwartier, en de graaf van Warfusée, beiden vertoornd over volgens hen ondergane achteruitzettingen, maakte de kansen voor Spanje om te behouden wat men had, nog slechter. Frederick Hendrik maakte daarvan gebruik en veroverde Venlo en Straelen. Het geld voor het verraad, zijnde 200.000 kronen en verdere vergoedingen werden door de raadspensionaris Pauw te Venlo betaald. Ook was daarvan het gevolg, dat Ernst Casimir Roermond ging belegeren, dat op 6 juni 1632 werd veroverd. Hij zelf sneuvelde aan de Bress. Vondel dichtte een lijkklacht op hem. De burgemeester Peter Bossman gaf in dit beleg steeds het voorbeeld van een "manhaften" burgemeester, maar door gebrek aan ammunitie was de stad niet te houden. Ze werd door die inname Staats. Uit: Gedenkboek Roermond 700 jaar.

24 mei 1632: Is Luitenant Woldenborch met de compagnie ruiters van zijne excellentie Hendrik van den Bergh uit Roermond getrokken, en zijn in de stad Gelre "gebilletteert" geworden. Hun bagage van vrouwen, kinderen, koeien, varkens, schapen, hoenderen etc achterlatend in Roermond. Die werden de 9e juni, na overgaan van de stad, naar Stevensweert gebracht. Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v.Nettesheim

28 mei 1632: Don Jeronimo Decio de la Croix vertrekt met zijn compagnie ruiters uit Roermond naar Brabant. Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v.Nettesheim

Het Beleg van Roermond

2 juni 1632. Roermond wordt belegerd door Graaf Ernst Casimir van Nassau.(Die tijdens deze belegering overlijdt.) Nadat van den Bergh ervoor gezorgd had dat alle legers, die Roermond hadden kunnen verdedigen, uit de stad vertrokken waren (zie hierboven), waren er nog slechts ca 300 mannen aanwezig om de stad te verdedigen. En natuurlijk hadden die ook veel te weinig munitie.
3 juni 1632. Bisschop Jacobus a Castro, de heren van de cancelarij, de heren van de rekenkamer, en de magistraat (behalve burgemeester Bosman) gaan in overleg met Gouverneur Orsoy (=Leonardo Caraccioli, die toen in de stad was) en Coronnel Ribaucourt. In de namiddag ging Burgemeester Peeter Bosman, geassisteerd door de capitein van de "burgerie" (Hendrick Bress) en zijn vaandricht Werner van Ryckenroy, en ettelijke burgers, buiten de Brugpoort aent hoordewel (een stuk grond buiten de brugpoort) om daar met gevaar van eigen leven, beplanting te verwijderen, die het schieten vanuit de stad bemoeilijkte. Staatse troepen die op het cruisgriend lagen probeerden dat natuurlijk te verhinderen, en vaandricht Ryckenroy werd door zijn oor geschoten. Daarmee was hij het eerste slachtoffer onder de burgers.
4 juni 1632. Alle bovengenoemde colleges kwamen weer voor overleg bij elkaar. En weer wilden de coronnel Ribaucourt en Gouverneur de Orsoy zich niet overgeven. Evenals natuurlijk Ritzburgemeester Peeter Bosman, die "sich gehalden ende gedraegen heeft int belegh der stadt, gelyck eenen getrouwen, vigilanten ende manhaften burgermeister te doen toe stondt, geduerich dach ende nacht sorge draegende voir alletgeene tot defensie vande stadt was dienende". Terwijl de colleges nog steeds aan het vergaderen waren ging de burgemeester naar de markt om mannen te verzamelen, om de oververmoeide burgers die de bress tussen de Nielder-en Zwartbroekpoort probeerden te verdedigen af te lossen. (Waar zich een steeds groter leger van de Staatsen had verzameld) Hij nam zijn "stocxken" in de hand en riep: "Ick sal d'ierste sijn ende u luyden voirgaen, die den burgermeister lieff heeft, behoirt hem te volgen" en is zo met een deel burgers naar de bress gegaan. De raden van de colleges en de geestelijkheid hadden besloten, gezien de uitzichtloze situatie, zich over te geven aan Graaf Ernst van Nassau. Maar burgemeester Bosman wilde eerst dat de Tienmannen, alle leden van de Gilden en de gehele burgerij daarover moest mee beslissen. (wat ook gebeurde). Het resultaat was dat Ribaucourt een schriftelijke overgave aan Ernst van Nassau liet overbrengen. Maar in het geheim hebben Ribaucourt en Gouverneur van Orsoy de briefjes weer onderschept. Dus moest Ernst Casimir alles dubbel sturen, in de hoop dat er toch een aankwam. En de colleges van de stad stuurden uiteindelijk maar een geestelijke met de brieven. (Pater Prettano, de Gardiaan van de paters Recollecten). Maar de onderscheppers konden uiteindelijk toch niet voorkomen dat de stad zich moest overgeven. De hele briefwisseling is uitvoerig weergegeven in de Kroniek de Stad Roermond.
6 juni 1632. Op kermiszondag wordt de stad overgegeven. Op 6 juni is de maestro de campo Ribaucourt, rond de middag met zijn volk en de 4 compagnieën van maestro de campo Carolo Roma uit de stad vertrokken naar Rijnberg, "volgens d'articulen ende d'attestatie hem meegegeven". Nadat Ribaucourt vertrokken was zijn de heren princen van Orangien en de hoog mogende heren Staeten der Verenigde Nederlanden in de namiddag binnen de stad gekomen. De heer Ritmeester Randtwyck, als gouverneur, met nog 8 capiteinen met hun compagnieën te weten: Philips de Nassau, ondergebracht op het Munster, Peeter van Siel, sergeant major, ondergebracht in Jo.Berhen's huis, Boswert van Brederode, ondergebracht in Hans Jurgen's huis, capitein Lenin Calvart, ondergebracht in Frans Cremers huis, capitein Carpenter, overste wachtmeester inden Carthuseren convent, capitein Brunninckhausen, in Jo.Raven's huis, capitein Delcan, in Straesborchs huis, en capitein Bronckhorst, ondergebracht inden Cruysbrueren convent."En is syne princelycke Excellentie des namiddags ook binnen Roermond gekomen, alwaar de zelve door de regerende burgemeester en aanwezige heren van de magistraat op de Markt de sleutels van de stad werden aangeboden. En nadat zijne excellentie door de stad gereden was en de wallen had bezichtigd ging hij weer terug naar zijn leger."Dan volgt nog een lijst van 17 punten waaraan de stad moet voldoen. (Kroniek) Op 7 juni begint ook de belegering van Maastricht.
Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v. Nettesheim

4 juli 1632: de gereformeerden hebben gewapenderhand de sleutels van de Heilige Geestkerk gevorderd, (Toenmalige Kathedraal) omdat ze met de hun aangeboden kerk (de St.Joris-kapel) niet tevreden waren, en hebben daar de volgende dag hun eerste dienst gehouden.
Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v. Nettesheim

8 juli 1632: Bode Driess opden Wyher en Jan Valburgh arriveren met 538 paspoorten voor de burgers. Zij werden, tegen betaling van zeven schellingen, uitgedeeld. (Gardiaan van Roermond, Franciscus Pratanus, was op 8 juni naar de "Serenissime infante" (Isabella) te Brussel gezonden om paspoorten te vragen voor alle burgers en inwoners van Roermond).
Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v. Nettesheim

9 juli 1632: Drie soldaten die zich slecht gedragen hadden tegen hun officieren en tegen de burgerij werden volgens krijgsrecht veroordeeld. Maar door tussenkomst van diverse officieren, werd hen hun leven geschonken, en werden ze tot de ezel veroordeeld ("ter exempel"), voor de duur van twee uren op de Markt. Er bestaat een tekening van een zodanige strafezel, waarop te Keulen de stads soldaten (die Kölnische Funken) gezet werden. (Von Mering end Reischert, zur geschichte der stadt Köln II p 200).
Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v. Nettesheim

11 juni 1633: In de nacht van 11 op 12 juni overviel het Staatse garnizoen het kasteel te Montfort. Van weerszijden sneuvelden daarbij ongeveer 40 soldaten. In Roermond was het een komen en gaan van Staatse troepen.
Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v. Nettesheim

17 oktober 1633: De Prins van Oranje lag met zijn leger in Maasniel, waar de Magistraat (nieuwe magistraat, voor een groot deel uit gereformeerden samengesteld) van de stad hem was gaan begroeten. De suite en de legertros waren in de stad ingekwartierd, wat natuurlijk zeer schadelijk was.
Uit: Gedenkboek Roermond 700 jaar.

12 juli 1635. De Prins van Oranje uit Brabant, (alwaar "nyet besonder lofflichs uytgericht en is geweest, dan groot verderff ende verlies van volck".) is weder met zijn leger en het Fransosische leger bij Roermond over de Maas gekomen, en zijn de volgende dag de Fransozen "gantzlich verhongert" met groot gedruis en desorder de stad in gekomen, en alles opgeëist wat er te krijgen was. Dat hebben ze wel duur met Spaanse pistoletten en kwart d'escus betaald. De burgers "schier van alles gebloeydt syn worden" hoewel sommigen zichzelf daaraan hebben verrijkt. Zo hebben er een brood van 10 voor een kroon en ook voor een rijksdaalder verkocht. Wijn, bier, vlees, kaas, boter en alles navenant.
De 19e juli zijn enige schepen met proviand vanuit Venlo voor het leger van de Prins gekomen. De Fransozen en andere grote cadetten hadden al bevel gekregen om zich binnen Roermond te "refraischeren", en de hertogen van Vaudemont werden in het huis van Goissen van Dulcken en Raadsheer Kerckhoven's huis ondergebracht. Maarschalk Bresy werd met zijn gevolg ondergebracht in de Hof van Bisschop a Castro, voor welke een klein kamertje vrijgehouden werd. Talloze andere grote heren werden tegen betaling her en der in de stad ondergebracht. "Zodat de stad ten tijd van 18 dagen zó vol volk, karren, wagens en paarden is geweest dat men niet heeft door de straten kunnen gaan".
De 27 juli is de Prins van Oranje met beide legers, na dat ze 18 dagen om Roermond gelegen hadden, vertrokken.
Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v. Nettesheim

1637: Het Spaanse leger probeert Venlo, Roermond en Maastricht weer terug te veroveren. Den 25 augustus is de stad Venlo, nadat zij twee dagen belegerd was geweest, door zijne Koninklijke Hoogheid Prins Cardinaal overgegaan, en was dus weer Spaans.
Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v. Nettesheim

3 september 1637: Capitulatie der stad Roermond en overgave aan den Kardinaal Ferdinand van Oostenrijk:
De 3e september is de stad Roermond, na dat zij zich vijf dagen heftig verdedigd had, overgegaan naar "conyngs seyde" (Spaanse). Niet tegenstaande dat de Staatse soldaten zich wel dapper geweerd hadden, en de buitenwerken niet met soldaten hadden kunnen bezetten, werd majoor Carpentier gedwongen eindelijk de stad over te geven. Hij had in die korte tijd wel meer dan zeven honderd tonnen kruid verschoten, en moest een grote hoeveelheid provizie en munitie van goede kwaliteit achterlaten in de stad. Het Staatse Garnizoen in Roermond had de burgers bevolen mee te helpen de stad te verdedigen, maar dat vertikten ze ! "Niet willende tegen hun natuurlijke Heer en Prins te vechten."Op 4 september toog de gehele burgerij met vliegende vaandels de stad uit om Zijne Koninklijke Hoogheid in te halen. En burgemeester Frans Pollart en de andere heren van de Magistraat boden hem de stads-sleutels aan, welke Zijne Hoogheid onmiddellijk weer terug gaf. Ook werden alle Staats-gezinde leden van de Magistraat weer afgezet, en werden de Konings-gezinde, leden weer aangesteld.
Uit: Kroniek der Stad Roermond door Friedrich v. Nettesheim.

Roermond is dus weer Spaans en ons gewest (het Overkwartier) wordt bestuurd door de Spaanse vorst Philips IV. (Maastricht blijft definitief een Staatse vesting.)

 

 Ziet u slechts 1 pagina?
klik hier voor de volledige website
"Voorouders uit Midden-Limburg"