Roermond in de Franse tijd

Zie ook:
Limburg in de Franse tijd
Venlo in de Franse tijd

Het begon eigenlijk met de troonsbestijging in 1780 van Joseph II, koning van Oostenrijk en keizer van het H. Roomse rijk. Joseph II stond zeer open voor allerlei ideeën van de verlichting, en hij streefde naar een meer modern bestuur en vooral het terug dringen van de invloed van de geestelijkheid. Een van zijn meest voortvarende wetten waren de wetten dat kloosters, die niet direct een functie hadden voor onderwijs of verzorging, gesloten moesten worden. De Nederlanden die onder Oostenrijk vielen, waaronder Roermond, hadden in die tijd zeer vele kloosters. Dat betekende nogal wat. Er werden zeer veel kloosters opgeheven en gesloten. Er ontstond nogal wat gemor, ook door het afschaffen van bepaalde adellijke privileges. In Zuid-Nederland, met name het huidige België, leken de patriotten (de zogenaamde Brabantse patriotten), die in opstand kwamen tegen het bewind van Joseph II, succesvol. Ze hebben uiteindelijk bijna een jaar lang de macht kunnen overnemen.

Roermond heeft dit alles meegemaakt. In de eerste periode was het stadsbestuur nog zeer loyaal aan het Oostenrijks bestuur via Brussel. Door met name alle maatregelen m.b.t. kloosters begon het gemor toe te nemen. Nog voor de officiele Brabantse opstand hadden de gemeenteraadsleden al de Brabantse cocarde opgestoken ten teken van zich te willen scharen bij de mensen die een opstand wilden. Toen vanuit Weert de Brabantse opstand ook in Roermond kwam sloten ze zich hier in december 1789 bij aan, en feitelijk is toen een jaar lang Roermond onderdeel geweest van een onafhankelijk Brabant. December 1790 kwamen de Oostenrijkers weer in Roermond, waar ze zonder problemen werden binnengehaald, want een groot deel van de bevolking was de patriotten inmiddels zat. Twee jaar later, december 1792 veroverden de Franse Republikeinen de streek. De eerste keer voor korte duur, want in maart 1793, na onder andere gevechten in Swalmen met de Pruissen en in Merum met keizerlijke troepen, werden ze weer verjaagd. Toen ze weer terug kwamen in oktober 1794 was het goed raak. De bevolking had in de periode die toen volgde zwaar te lijden, allereerst omdat ze de troepen moesten onderhouden. Toen kwamen er steeds meer onderdrukkende totalitaire regels. De geestelijkheid was een van de grootste slachtoffers. Een periode van zware onderdrukking, met een dieptepunt in 1798. Vanaf 1800 werden langzaam allerlei regels weer terug gedraaid. Wat bleef was de vervelende conscriptie, waardoor vele mannen en jongens onder de wapenen moesten. Januari 1814 vertrokken de Fransen en werd de stad "veroverd" door Russische kozakken. Daarna moest de stad nog tot 1815 wachten allereer duidelijk werd wie nu de souvereine machthebbers werden. Baas werd uiteindelijk de Republiek der Nederlanden, door een enigszins willekeurig schuifspel van de grote mogendheden.

Chronologische opsomming van de verandering van souvereiniteit in Roermond van 1715-heden. Hierbij zien we hoe in een periode van 50 jaar, dus binnen een mensenleven, nl. van 1789 tot 1839, liefst 10 keer van macht is gewisseld! In grote lijnen ging het om vier machthebbers: Oostenrijk, Frankrijk, Nederland en België

Van de periode 1792-1814 (of iets daarvoor, erna), de Franse periode, zijn uit Roermond en directe omgeving een aantal kroniekjes van ooggetuigen bekend. Deze zijn gepubliceerd in het oudheidkundige tijdschrift "Publications de la Société Historique et archéologique dans le Duché de Limbourg" in de tweede helft van de 19e eeuw door o.a. Victor de Stuers en Jos Habets. Een samenvatting van deze kroniekjes geeft een levensecht beeld van wat er allemaal speelt. Er is ook correspondentie van de Franse gezagvoerder in Roermond met zijn directe baas in Maastricht uit 1798. Zeer indringend! Ook is er een rekening in verband met de festiviteiten rond een vrijheidsboom in 1795 in Maasniel. Ook hier kan je het een en ander uit afleiden. (Maasgouw 1926, pag. 6)

Dagboek Pastoor Borret uit Herten
Kroniek door Sebastian van Beringen, hoofdbeambte bij fabrieken en molens aan de Roer
Drie kleine Roermondse kroniekjes
Correspondentie 1798 Kanton Roermond met Departement Nedermaas te Maastricht
Rekening "Staet van uitgaven voor den vrijheitjtsboom van den elfde Meert 1795"
Vrijheidsboom Maasniel 1795

 Ziet u slechts 1 pagina?
klik hier voor de volledige website
"Voorouders uit Midden-Limburg"